Paardentransport: risico overdracht en aansprakelijkheid

Risico overdracht

Bij de koop - verkoop van een paard komt meer kijken dan alleen het betalen van de prijs.

Tussen professionele partijen gaat het risico in principe over bij de eigendomsoverdracht. Deze komt tot stand door de loutere wilsovereenstemming, dat wil zeggen van zodra er een akkoord is over het concreet paard en de prijs. Uit de koop - verkoop ontstaat echter wel de verplichting voor de verkoper om het paard te leveren in de staat waarin het zich bevindt op het ogenblik van de verkoop (de leveringsplicht). Verder brengt dit voor de verkoper ook een zorgplicht met zich mee ten aanzien van het paard tot bij de effectieve levering.

De wetgeving omtrent het tijdstip van risico overdracht heeft slechts aanvullende werking zodat partijen hiervan kunnen afwijken. Professionele paardenhandelaars kunnen dan ook overeenkomen dat het risico pas overgaat op de koper bij de effectieve levering, zijnde de overdracht van het paard in de macht en het bezit van de koper.

Dit laatste is standaard het geval bij een consumentenkoop. Het Wetboek Economisch Recht stelt immers dat het vervoer gebeurt op risico van de professionele verkoper, tenzij het vervoer uitgevoerd wordt door een vervoerder die specifiek aangesteld wordt door de consument. Met andere woorden blijft de verkoper tijdens het transport verantwoordelijk tot de effectieve levering, zijnde tot het ogenblik dat het paard de trailer verlaat en wordt overgedragen aan de koper. Indien de koper het paard zelf komt ophalen of laat ophalen dan gaat het risico echter over op het ogenblik dat het paard op de trailer wordt geladen.

Internationale handel

In de paardensector gebeurt er uiteraard ook veel internationale handel waarop het Weens Koopverdrag van toepassing is en het principe wordt gehanteerd dat het risico overgaat op het ogenblik dat de verkoper de feitelijke controle over het paard verliest. In het Weens Koopverdrag wordt er terecht vanuit gegaan dat het risico gedragen moet worden door de partij die het best geplaatst is om schade aan het paard te voorkomen of om de schade die zich heeft voorgedaan vast te stellen en de nodige bewarende maatregelen te nemen om de schade te beperken. Bij een internationale verkoop wordt het transport immers vaak geregeld via een extern transportbedrijf. Gelet hierop valt de levering bij internationale handel meestal niet samen met het ogenblik waarop de verkoper de feitelijke controle over het paard verliest en de koper de feitelijke controle verwerft.

Zorgplicht en aansprakelijkheid externe vervoerder

Vooral bij grensoverschrijdende transacties is het transport via een externe vervoerder eerder de regel dan de uitzondering. Afhankelijk van wie het transport regelt, blijft het risico bij de koper of verkoper in functie van wat tussen hen werd overeengekomen.

De professionele vervoerder draagt eveneens een verantwoordelijkheid. Indien hij niet alles in het werk stelt om het paard de reis goed te laten doorstaan dan is hij aansprakelijk voor eventuele schade. Een eenvoudig voorbeeld betreft het feit dat een paard voldoende water en rust dient te krijgen tijdens het vervoer, doch ook dat de nodige maatregelen worden genomen bij het oplopen van kwetsuren.

Er kan uiteraard altijd iets gebeuren tijdens het transport, doch de vraag is of de vervoerder in dat geval de nodige maatregelen heeft genomen om de gevolgen voor het paard tot een minimum te beperken. Deze maatregelen kunnen bestaan in regelmatige rusttijden, het meteen contacteren van de eigenaar en/of een dierenarts, enz. Het spreekt voor zich dat deze beoordeling afhankelijk is van de concrete situatie waarbij het belang van het paard voorop staat. De rechtspraak heeft reeds gesteld dat de bewijslast bij de transporteur ligt. Het is dus aan deze professionele partij om te bewijzen welke maatregelen zijn genomen in het geval er zich schade voordoet.

Bij het internationaal transport binnen Europa geniet de professionele vervoerder een zekere bescherming op basis van het CMR-Verdrag. Conform dit verdrag geldt een beperking van de aansprakelijkheid bij het vervoer van dieren. De vervoerder is van zijn aansprakelijkheid ontheven indien het verlies of de beschadiging een gevolg is van bijzondere gevaren eigen aan het vervoer van levende dieren. Het plots overlijden van een paard of een dodelijke koliekaanval vallen bv. onder de term ‘bijzondere gevaren’. Voor dergelijke gevallen kan een eigenaar de vervoerder niet aansprakelijk stellen vermits dit risico’s zijn die inherent zijn aan het houden van paarden. De rechtspraak heeft dit echter reeds genuanceerd en hecht zeer veel belang aan de zorgplicht van de professionele vervoerder.

Het is bij deze materie van belang om de nodige afspraken schriftelijk vast te leggen. Op die manier is het ogenblik van risico overgang duidelijk voor alle partijen en is de positie van de koper en verkoper bij problemen sterker indien er beroep wordt gedaan op een professioneel vervoerder. Tot slot is het verstandig om het transport te laten verzekeren, zeker bij duurdere paarden en grotere afstanden.